Tác giả : Thụy My

Nguồn: RFI

Ngày đăng: 2023-06-04

Báo chí Pháp hôm nay 05/06/2023 quan tâm đến vụ các chiến binh Nga chống điện Kremlin tấn công Belgorod. Khó thể đếm được số vụ xâm nhập Belgorod vì dường như những chiến binh chống Putin chưa bao giờ thực sự rời đi.

Trên mạng xã hội, họ đăng những phim về cảnh vượt biên giới, diễu qua các đồn cảnh sát, trạm biên phòng bỏ không, tù binh Nga, xe tăng chiếm được. Kremlin im lặng, quân đội Nga vắng bóng, báo chí nhà nước hết sức kiệm lời. Một nhà quan sát cho rằng nếu « quân giải phóng » quyết định ở lại Belgorod, « dân chúng sẽ không phản đối ».

Trang nhất các báo hôm nay chủ yếu về thời sự nước Pháp. Le Monde quan tâm đến « Chiến lược của tổng thống Macron để tái chinh phục dư luận », Les Echos chú ý đến việc « Macron tung ra dự án giải quyết việc làm », với thách thức lớn là giúp 2 triệu người đang lãnh trợ cấp xã hội tối thiểu tìm lại được việc. Le Figaro nói về một nhóm trong liên minh cánh tả Nupes từ chối theo chân thủ lãnh cực tả Jean-Luc Mélenchon. Libération báo động hiện tượng đe dọa, tấn công, lăng mạ… mà các đại biểu dân cử, thị trưởng địa phương ở Pháp phải chịu đựng. Riêng La Croix chạy tựa trang nhất « Ukraina : Cuộc phản công dần lộ rõ ».

Cuộc tổng phản công đang rất được chờ đợi, chẳng ai biết khi nào và dưới dạng gì, nhưng một số chuyên gia cho rằng thực ra đã bắt đầu.Từ tháng 11/2022 tướng Valery Zaloujny, tổng tham mưu trưởng quân đội đã chuẩn bị 12 lữ đoàn mới với khoảng 50.000 quân nhân, trong đó 9 lữ đoàn được các đồng minh huấn luyện. Những vũ khí hạng nặng đã được giao có xe tăng, đại bác tự hành, thiết giáp, chưa kể hỏa tiễn hành trình tầm xa Storm Shadow của Anh.

Đặc phái viên La Croix đã đến thăm lữ đoàn « Boureviy », có nghĩa là « Bão tố ». Mọi chi tiết đều được giữ kín như bưng, chỉ biết rằng đơn vị có thể sẽ chiến đấu ở miền đông trong chiến dịch phản công. Những chiến binh từ 21 đến 63 tuổi mà phóng viên gặp được, từ tình nguyện viên cho đến quân nhân chuyên nghiệp, đều chứng tỏ tinh thần thép.

Ukraina có thể tung ra một chiến dịch mang tính quyết định, hoặc nhiều đợt tấn công cùng lúc, hay những chiến dịch liên tiếp. Lực lượng Ukraina có thể đánh vào Zaporijjia, cố chiếm bờ đông Dniepr ở Kherson. Khả năng khác là tiến đến trục Marioupol/Berdiansk, đột phá tuyến Kreminna/Svatove ở Luhansk, chiếm Melitopol - trung tâm điều khiển của Nga, chia cắt quân Nga ở miền nam và miền đông, gây khó khăn cho việc tiếp tế Crimée.

Nhà sử học quân sự Michel Goya phân tích : « Trừ phi quân đội Nga sụp đổ nhanh chóng, một chiến dịch duy nhất không đủ mà cần một loạt cú đấm liên tiếp. Ukraina phải cắm cờ lên một số địa điểm quan trọng, có được thắng lợi đáng kể và khai thác tiếp ». Giai đoạn « shaping », chuẩn bị chiến trường gồm cả chiến tranh thông tin, điện tử, đánh vào hậu cần, nút giao thông, phá hoại...và cả ám sát những kẻ cộng tác với Nga.

Chuyên gia Thibault Fouillet của Quỹ Nghiên cứu Chiến lược (FRS) giải thích giai đoạn này nhằm « tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc phản công qua việc hạn chế chọn lựa của đối phương, làm giảm sút khả năng của họ ». Sau khi Bakhmut bị chiếm, các vụ oanh kích, xâm nhập biên giới vừa buộc quân Nga phải rải quân ra nhiều nơi vừa làm mất tin tưởng vào Vladimir Putin.Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) ghi nhận quân đội Nga « căng thẳng trước cuộc phản công sắp tới ». Nhà nghiên cứu Yohann Michel của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) cho rằng việc biến khu vực biên giới thành vùng chiến sự « nếu kéo dài sẽ trở thành vấn đề chính trị cho chế độ, có tác động đáng kể đến tương quan lực lượng ».

Về phía Nga biến các chiến tuyến thành những boong-ke, có nơi vòng rào bảo vệ đến 30 kilomet ; liên tục không kích làm kiệt quệ lượng hỏa tiễn địa-không của Ukraina. Báo cáo ngày 19/05 của hai nhà nghiên cứu Jack Watling và Nick Reynolds (RUSI) ghi nhận quân đội Nga đã có cải thiện chiến thuật. Hai cựu đặc nhiệm Mỹ Erik Kramer và Paul Schneider trên War On The Rock nhấn mạnh, khó khăn của Ukraina là chưa bao giờ tiến hành những chiến dịch lớn ở đô thị hay vượt sông, vốn cần phối hợp chặt chẽ mọi lực lượng (bộ binh, thiết giáp, pháo binh, hậu cần, y tế). Michel Goya so sánh cuộc phản công với trận đổ bộ của đồng minh lên Normandie ngày 06/06/1944, và tướng Valery Zaloujny biết rằng ông không có quyền sai lầm.

Le Monde cho biết thêm về « Những xe tăng bơm hơi để lừa quân Nga ». Đặc phái viên tờ báo đã đến thăm một công ty ở Cộng hòa Sec chuyên sản xuất các thiết giáp và bệ phóng rốc-kết giả.Nhà máy của Inflatech đặt tại Decin, thành phố sát biên giới Đức. Ông chủ Victor Talanov từ chối xác nhận làm việc cho quân đội Ukraina, nhưng nói : « Putin đã tiếp thị rất giỏi cho chúng tôi, nhờ đó doanh số tăng gấp đôi năm 2022 ». Công ty giới thiệu khoảng 30 mô hình bơm hơi, từ hỏa tiễn địa-không SA-8 cho đến xe tăng T-72. Tất cả được thiết kế trên máy tính, rồi in ra từng bộ phận và được một đội ngũ thợ may có tay nghề cao ráp lại.

Mỗi vũ khí bơm hơi có giá khoảng 25.000 euro. Theo Talanov, khi được cảnh báo về một hệ thống pháo của địch, chỉ cần năm phút để giấu các xe tăng thật, thay thế bằng đồ giả. Xe bơm hơi và máy bơm chạy bằng động cơ điện hay nhiệt được đóng gói thành hai kiện, mỗi kiện 40 ký, chỉ cần một hay hai người thao tác. Tuy Kiev chưa bao giờ công nhận việc sử dụng vũ khí bơm hơi, nhưng giàn phóng rốc-kết Himars bằng gỗ cũng từng được nhận ra.

Dù sản xuất vũ khí giả, nhưng mỗi hợp đồng xuất khẩu của Inflatech đều được coi như thiết bị quân sự, phải do bộ Quốc Phòng Cộng hòa Sec duyệt. Đó còn do lý lịch đặc biệt của ông Victor Talanov. Năm nay 49 tuổi, người kỹ sư này là linh hồn của doanh nghiệp dù không đứng tên chính thức, vì là công dân Nga. Cha ruột của ông là nhà sản xuất khinh khí cầu Rusbal, và đầu tháng Tư trang web điều tra The Insiders tiết lộ công ty này bí mật cung cấp vũ khí bơm hơi cho quân đội Nga.

Victor Talanov, chống đối Vladimir Putin, quyết định đưa gia đình sang Decin mở công ty với đối tác địa phương, tin rằng nếu trở về Nga sẽ lãnh 20 năm tù. Ông khẳng định chất lượng sản phẩm của mình tốt hơn công ty của cha mình hay của Trung Quốc, vì bơm lên vẫn giữ đúng dạng ban đầu. Không loại trừ khả năng so sánh trực tiếp sản phẩm của hai Talanov tại Donbass - Hai cha con, hai chiến tuyến !

Tại Nga, khu vực gần biên giới Ukraina nay không còn yên tĩnh. Libération cho biết « Phá hủy, xâm nhập, di tản : Tại vùng Belgorod của Nga, chiến tranh thực sự bắt rễ ». Các vụ oanh kích, đột nhập của các chiến binh chống Putin ngày càng nhiều, thống đốc địa phương hôm qua kêu gọi người dân đi sơ tán.

« Shepot Chebekino » (Lời thì thầm của Chebekino) là một trong những kênh Telegram có vài ngàn người theo dõi, từ lâu đã qua mặt báo chí địa phương tại thành phố nhỏ của Nga. Trên kênh này có đầy đủ tin tức thời sự, rao vặt...một loại biên niên sử của thành phố 40.000 dân trực thuộc Belgorod, chỉ cách biên giới Ukraina 5 cây số, đang dần trở thành vùng chiến sự.

Bắt đầu từ tháng 3/2022, có những vụ nổ ở nơi này nơi kia, ai đó bị thương...và nhịp độ thông tin loại này nhanh dần. Một hai lần trong tháng, rồi mỗi tuần một lần, và kể từ tháng 9/2022 hầu như hàng ngày. Những tuần lễ vừa qua, có thêm cảnh báo về những vụ tập kích của Ukraina. Ngày 02/03, một nhóm khoảng hai chục quân của « Binh đoàn Tình nguyện Nga » (RDK) đột nhập lần đầu tiên, chiếm đóng hai ngôi làng chỉ vài tiếng đồng hồ, nhưng tạo cú sốc lớn.

Những chiến binh chống Putin quay lại ngày 23/05, lần này cả trăm người, thuộc RDK và « Binh đoàn Nước Nga Tự do ». Họ lưu lại 36 tiếng đồng hồ trên đất Nga, chiếm một số làng, tiến vào thành phố nhỏ Graïvoron (6.000 dân), khiến pháo binh và máy bay Nga trả đũa, và ra đi với những xe thiết giáp chiếm được.

Từ đó đến nay, khó thể đếm được số vụ xâm nhập vào Belgorod vì dường như những chiến binh này chưa bao giờ thực sự rời đi. Hôm qua Chủ nhật, những trận đánh diễn ra ở làng biên giới Novaïa Volzhanka do phe chống Putin kiểm soát.

Kênh Telegram của RDK khoe : « Vùng biên giới Belgorod đang trở thành vùng xám của Nga, Nhà cửa bỏ hoang, cư dân bị bỏ rơi, hoàn toàn không có chính quyền và cảnh sát… ». Khó thể biết sự thể như thế nào, nhưng thực tế là những chiến binh này đã thực sự yên vị trên đất Nga. Trên mạng xã hội, họ đăng những phim về cảnh vượt biên giới, diễu qua các đồn cảnh sát bỏ không, những đồn biên phòng không người, trưng ra các tù binh Nga và những xe tăng chiếm được.

Trước khi có lời kêu gọi di tản của thống đốc Viatcheslav Gladkov, từ nhiều ngày qua Chebekino và những vùng xung quanh đã vắng hẳn người, họ tạm cư tại các sân vận động, khu đại học Belgorod, và bắt đầu thiếu chỗ cho người mới. Các video cho thấy những ngôi làng bị bỏ mặc cho nạn cướp bóc. Một người dân Belgorod nói với tờ báo độc lập Mediazona : « Có cảm giác như cả nước chẳng hề ngó ngàng đến những chuyện xảy ra với chúng tôi ».

Kremlin im lặng, quân đội Nga vắng bóng, báo chí nhà nước hết sức kiệm lời. Nhà chính trị học Abbas Gallyamov nhận xét : « Nếu RDK quyết định ở lại, dân chúng sẽ không phản đối. Họ sẽ ủng hộ chính quyền mới, vì cho rằng Kremlin xử sự chẳng ra gì - kéo họ vào cuộc phiêu lưu của Putin và bỏ rơi họ trước nguy hiểm ».

Nhìn sang châu Á, Le Figaro thuật lại câu chuyện một blogger chống chính quyền Lào bị ám sát. Tờ báo nhận thấy chế độ mác-xít Vientiane, chư hầu của Trung Quốc đang tiến hành chính sách đàn áp theo kiểu Bắc Kinh.

Anousa Luangsouphom, biệt danh « Jack » là chủ một trang Facebook có 50.000 người theo dõi, một con số đáng kể tại đất nước chỉ có 7 triệu dân. Nhà hoạt động 25 tuổi thường xuyên tố cáo nạn tham nhũng, chính quyền làm tay sai cho Trung Quốc. Tối 29/04, anh bị một kẻ đeo khẩu trang bắn thẳng hai phát vào mặt. Vài giờ trước đó, blogger từng tuyên bố không muốn thành « nô lệ cho Trung Quốc » trên trang Facebook đã đổi hình búa liềm trên nền màu cam, tượng trưng cho làn sóng dân chủ ở nước láng giềng Thái Lan.

Thoát chết kỳ diệu, nhưng các bác sĩ bệnh viện số 150 ở Vientiane sau khi biết danh tính của nạn nhân, đã từ chối chăm sóc. Anh được các nhà hoạt động của Quỹ Manushya bất ngờ giải cứu, đưa lên xe cứu thương chở sang Thái Lan và hiện đang được chữa trị ở một địa điểm bí mật. Một nhà hoạt động khác là Bounsuan Kitiyano thuộc nhóm Free Laos không có may mắn này : bị bắn chết ngày 16/05 trên đất Thái. Ông Kitiyano từng tham gia nhiều cuộc biểu tình và chuẩn bị di cư sang Úc. Od Sayavong, một thành viên khác của nhóm thì mất tích từ 2019.

Những vụ tấn công trên diễn ra trong bối cảnh kinh tế chính trị căng thẳng : đồng kíp của Lào mất giá 40 %, nợ công vượt quá 100 % GDP trong đó chủ yếu do đường xe lửa Trung Quốc xây dựng nối Vientiane với Côn Minh năm 2022. Emilie Palamy Pradichit, đại diện pháp lý của blogger trẻ cho rằng đây là hoạt động thanh trừng, trước khi Lào lên làm chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2024, khi đó sẽ bị quốc tế chú ý nhiều hơn.

---------

Thống đốc vùng Belgorod của Nga, Viatcheslav Gladkov, Chủ Nhật 04/06/2023 cho biết các trận giao chiến với lực lượng Nga thân Kiev diễn ra tại một làng sát biên giới với Ukraina. Trong khi đó, các chiến binh Nga chống điện Kremlin đòi gặp thống đốc vùng Belgorod, đổi lại họ hứa trao trả 2 tù binh.

Trên mạng Telegram, thống đốc Viatcheslav Gladkov của vùng Belgorod, sát biên giới Ukraina, hôm qua 04/06 cho biết : “Một nhóm những kẻ phá hoại đã đến, giao tranh đang diễn ra ở Novaya Tavoljanka. Tôi hy vọng tất cả bọn chúng sẽ bị tiêu diệt”.

Theo AFP, ông Gladkov cho biết thêm đó là các chiến binh Nga đứng về phe Kiev và họ đã bắt được một số tù binh của Nga. Đáp lại đề nghị của các chiến binh thân Ukraina về cuộc gặp để trao trả các tù binh Nga, ban đầu thống đốc vùng Belgorod của Nga đã đồng ý gặp các chiến binh này ở vùng biên giới, nhưng đến cuối ngày hôm qua ông khẳng định không đến cuộc hẹn. Thống đốc Gladkov viết trên Telegram : “Điều duy nhất ngăn cản tôi thương lượng với chúng là những người của chúng tôi trong tay kẻ thù có thể đã chết”.

Như vậy, sau hơn 15 tháng kể từ khi chiến tranh Ukraina nổ ra, đây là lần đầu tiên một quan chức Nga thừa nhận việc các binh sĩ Nga đã bị bắt ngay trên lãnh thổ Nga. Một trong các nhóm chiến binh Nga chống điện Kremlin, “Quân đoàn Tự do cho nước Nga”, khẳng định sẽ chuyển tù binh Nga cho chính quyền Ukraina, vốn đã nhiều lần tổ chức trao đổi tù nhân với phía Matxcơva.

Cũng trong ngày hôm qua, quân đội Nga tuyên bố đã đẩy lùi một “nhóm phá hoại bao gồm những kẻ khủng bố Ukraina” đang tìm cách vượt qua biên giới để xâm nhập vào Nga. Trong thông cáo, quân đội Nga khẳng định “kẻ thù đã trúng đạn pháo của chúng tôi” và đã phải “rút lui”.

Chính quyền Kiev chưa bao giờ nhận trách nhiệm về các vụ tấn công trên đất Nga, nhưng cố vấn tổng thống Ukraina, Mykhaylo Podolyak, hôm Chủ Nhật nói rằng tình hình ở khu vực biên giới Nga - Ukraina « nên được coi là tương lai của nước Nga ».

----------