Tác giả : Lâm Viên

Nguồn: Đặc San Lâm Viên

Ngày đăng: 2023-10-05

Với khoa học tiến bộ mỗi ngày, con người đang thấy mình sống lâu hơn nhiều, so với điều người ta từng nghĩ chỉ vài thập niên trước. Chúng ta liên tục nghĩ ra những cách mới để kéo dài tuổi thọ của mình – nhưng điều đó vẫn không khiến chúng ta trở thành sinh vật sống lâu nhất trên Trái đất. Một số động vật hoang dã vượt xa chúng ta, và chúng có thể sống trong một khoảng thời gian rất dài. Nếu chúng biết cách để sống sót trước bệnh tật và sự săn mồi, chúng có thể sống hàng chục năm - thậm chí hàng thế kỷ!

Mời quý vị tiếp tục đọc để biết loài động vật nào có tuổi thọ cao nhất và chúng có thể tồn tại trong bao lâu.

Ngoài việc là một trong những loài động vật có tuổi thọ cao nhất, voi rừng châu Phi còn là loài động vật sống trên cạn lớn nhất và nặng nhất hiện nay, có thể đạt trọng lượng khoảng 11 tấn và chiều cao đến vai là 13 feet - gần 4 mét.

Điều đặc biệt đáng để ý về những con thú khổng lồ nhưng hiền lành này là chúng có thể sống tới 70 năm, hoặc hơn nữa. Đáng ngạc nhiên là tuổi thọ của chúng có khuynh hướng dài hơn khi chúng được sống tự nhiên ở nơi hoang dã.

Một chi tết thú vị: Con voi già nhất còn sống của loài này, ở tuổi 70, thì đã sống qua thời kỳ Chiến Tranh Lạnh (Cold War).

Loài cá này, thường được biết đến với cái tên "cá thu đen" đẻ trứng ở đáy sâu của Thái Bình Dương, trước khi nổi lên mặt nước dưới dạng cá con, và khi chúng trưởng thành lại quay trở lại đáy sâu. những con cá này có thể được tìm thấy ở độ sâu từ 300 đến 2,700 m (980 đến 8,860 ft) và có thể sống tới 90 tuổi.

Việc chúng được coi là một món ngon tuyệt vời đã dẫn đến việc đánh bắt quá mức, nhưng số lượng của chúng đang gia tăng tốt hơn nhiều trong những năm gần đây.

Con Sablefish sống lâu nhất được ghi nhận vào năm 1998 – nó đã 94 tuổi và đã sống trải qua 17 đời tổng thống của Hoa Kỳ, bắt đầu với Theodore Roosevelt.

Với tuổi thọ rất cao, người ta thường coi tôm hùm Mỹ (American lobster) gần như bất tử. Các khoa học gia tin rằng chúng không hề biết già là gì, bởi vì không có bằng chứng khoa học nào về phương diện sinh học cho thấy có sự lão hoá ở giống tôm hùm Mỹ.

Tôm hùm Mỹ có thể sống hơn một trăm năm và sở dĩ chúng sống lâu như vậy là nhờ nước lạnh Đại Tây Dương làm chậm sự tiến hoá trong cơ thể (metabolism) của chúng. Việc chúng có thể lột bỏ vỏ ngoài khi tăng trưởng cũng là một điều ích lợi cho sự tăng trưởng của chúng. Con Tôm hùm Mỹ già nhất hiện đang sống có thể đã được sinh ra cùng năm với nữ tài tử Eva Gabor và nam tài tử Primo Levi, cả hai đều sinh năm 1919.

Những con vật này sống ở các dòng sông và suối ngầm bên dưới những ngọn núi ở Trung và Đông Nam Châu Âu, và có rất nhiều truyền thuyết xung quanh chúng. Vì những con kỳ nhông Olm Salamanders từng bị cuốn trôi khỏi núi trong các trận lũ lụt nên nhiều người tin rằng chúng là loại rồng tí hon. Loại này có thể sống trên bờ, thế nhưng hầu như chỉ sống dưới nước mà thôi.

Không giống như các loài kỳ nhông khác, Olms có mang như cá, đôi mắt kém phát triển, và tuổi thọ rất cao. Chúng có thể sống hơn một trăm năm, điều này rất đặc biệt đối với bất kỳ loài động vật nào, nhất là với các loại salamander khác, thường chỉ sống không quá 15 năm.

Loài cá tầm này hầu hết được tìm thấy ở Bờ Tây Bắc Mỹ và trứng của chúng là món rất được ưa thích, gọi là caviar..

Đây là loài cá không có vảy, có nghĩa là cơ thể chúng được bao phủ bởi các phiến xương sụn nhẵn, giống như cá mập! Chúng có thể đạt trọng lượng 816 kg (1,799 lb.) và dài tới 20 feet (hơn 6 mét).

Con White Sturgeon sống lâu nhất được biết đến là đã sống được 104 năm, tuy nhiên các khoa học gia tin rằng giống cá này có thể sống lâu hơn thế nữa.

Loài cá này có thể được tìm thấy ở vùng nước sâu ngoài khơi bờ biển phía Tây của Bắc Mỹ, ở khắp mọi nơi từ Alaska đến San Diego.

Thời gian để cá Redbanded Rockfish trưởng thành phụ thuộc vào nhiệt độ, vì chúng có thể được tìm thấy ở nhiều vùng nước khác nhau. Ở Alaska, chúng có thể mất tới 19 năm để trưởng thành, trong khi chỉ cần ba năm ở vùng biển ấm áp của California.

Quá trình lão hóa chậm là lý do tại sao chúng có thể sống lâu như thế.

Cá voi xanh là loài động vật lớn nhất sống trên Trái đất. Với một vài điều nêu ra để chúng ta có thể hình dung ra sự to lớn như thế nào của cá voi xanh như có quả tim to bằng chiếc xe hơi 4 cửa, có cái lưỡi khổng lồ to bằng một con voi trưởng thành, và thân của nó dài gấp đôi bảng hiệu Hollywood!

Về tuổi thọ thì cũng là điều đáng kinh ngạc là chúng có thể sống đến 110 năm ở ngoài thiên nhiên, có nghĩa là một số cá voi xanh này đã sống trải qua cả hai Thế Chiến của loài người.

Nhiều loài thuộc họ cá rockfish dường như có một điểm chung - tuổi thọ đặc biệt dài. Cá đầu gai là một trường hợp điển hình, vì đã có những trường hợp được ghi nhận về các con cá của loài này sống tới 115 năm.

Một phần lý do tại sao chúng có thể sống lâu như vậy là do chúng phát triển chậm và chỉ trưởng thành sau 25 năm. Thật không may, nếu loài cá này bị đánh bắt quá mức, thì sẽ mất một phần tư thế kỷ mới có thể hồi phục số lượng.

May mắn thay, trong thời gian này, chúng không bị lâm vào hoàn cảnh dị đánh bắt quá mức, thế cho nên một số đã sống qua 19 đời tổng thống Hoa Kỳ.

Với cái mỏm độc đáo và cơ thể đồ sộ khiến cá Beluga Sturgeon trở thành một trong những loài cá dễ nhận biết nhất. Chúng được đánh bắt cũng như nuôi dưỡng để lấy trứng để làm thành trứng cá muối beluga rất đắt tiền, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi tên và trứng của chúng gắn liền với sự giàu có và sang trọng.

Giá trứng cá beluga cao liên quan đến tuổi thọ dài của chúng vì phải mất nhiều năm để những con cá này trưởng thành trước khi chúng sẵn sàng đẻ trứng. Chúng phải có thời gian để phát triển trước khi thu hoạch trứng và đó là một khoản đầu tư khá lớn vì chúng có thể sống tới 118 năm.

Được đặt tên theo chiếc vây nhỏ trên lưng, là loài cá voi lớn thứ nhì trên thế giới, với tuổi thọ vượt xa những người anh em họ lớn hơn của chúng, cá voi xanh, vì chúng có thể sống tới gần 120 năm.

Cá voi vây đang trên bờ vực tuyệt chủng sau nhiều năm bị săn bắt để lấy dầu, xương và mỡ. Thế nhưng nhờ vào những luật bảo vệ của vài quốc gia lớn trên thế giới, số lượng cá voi vây đang tăng, và có triển vọng hồi phục.

Có lẽ chúng ta ai cũng biết rằng rùa và ba ba có thể sống rất lâu. Chúng ta thường gán đặc điểm này cho rùa đất khổng lồ hoặc rùa biển, nhưng chúng không phải là loài rùa duy nhất có khả năng sống lâu.

Loại rùa sống ở ao hồ Châu Âu cũng có thể sống rất lâu, thế nhưng không phải con nào cũng có thể sống lâu. Hầu hết không thể sống sót đến khi trưởng thành hoặc quá 15 năm, vì bị làm mồi ngon cho nhiều loại khác. Tuy nhiên nếu không bị giống khác sát hại thì chúng có thể sống tới hơn một thế kỷ, chính sác là có thể đạt tới số tuổi 120 năm.

Chúng ta thường hay quên rằng con người, về phương diện sinh học, là một trong những loài động vật sống trên Trái đất này, và thường sống lâu hơn hầu hết thú cưng trong nhà. Như thế chúng ta là một loài có tuổi thọ cao đáng kể.

Danh sách các lý do tại sao con người có thể tồn tại hơn một thế kỷ là khá dài. Sự tiến bộ của y khoa cho phép chúng ta kéo dài cuộc sống, bởi vì chúng ta có khả năng chữa lành vết thương và bệnh tật, nhưng thực tế con người là sinh vật duy nhất biết lập nên các cấu trúc xã hội trong đó những người lớn tuổi được chăm sóc tử tế, và đây hiển nhiên là một yếu tố quan trọng.

Danh hiệu người già nhất từng sinh sống trên Trái đất thuộc về một phụ nữ Pháp Jeanne Calment. Bà sinh năm 1875, ngay sau khi Chiến tranh Pháp-Phổ kết thúc và qua đời năm 1997 ở tuổi 122.

Điều này có thể không gây ngạc nhiên, nhưng danh sách này có chứa một số loài rùa lưỡng thể và rùa cạn. Không có nhiều khác biệt giữa chúng từ quan điểm tiến hóa, vì cả hai đều thuộc họ bò sát.

Tuy nhiên, sự khác biệt chính giữa rùa và rùa cạn là môi trường sống của chúng - các thành viên của loài đầu tiên, rùa lưỡng thể, dành phần lớn thời gian ở dưới nước, trong khi loài thứ hai thích trên cạn hơn. Một điều chúng giống nhau là tuổi thọ dài đáng kinh ngạc, và đa số có khả năng tồn tại hơn một thế kỷ.

Rùa Địa Trung Hải là ví dụ vì nó có thể sống tới 127 năm, nghĩa là thành viên sống lâu đời nhất của loài này có thể được sinh ra cùng năm với nữ diễn viên huyền thoại Mae West, sinh năm 1893.

Loài rùa hộp thông thường này có thể được tìm thấy ở các vùng phía đông của Hoa Kỳ. Vì không bị ảnh hưởng về tuổi nên những con rùa này không bị ảnh hưởng của tiến trình lão hóa theo năm tháng – chúng chỉ phát triển về kích thước mà thôi.

Rùa hộp phương Đông thường có thể sống trong ba hoặc bốn mươi năm, nhưng có một ngoại lệ đáng chú ý đối với quy tắc thông thường này. Một trong những con rùa này đã đạt đến độ tuổi đáng kinh ngạc là 138 trong thiên nhiên, nhờ khả năng tái tạo mai (vỏ bên ngoài) và tiếp tục sống bình thường sau khi bị thương.

Để so sánh về thời gian thì con rùa già nhất của loại này đã có mặt từ ngày hai ông Thomas Edison và Alexander Graham Bell thành lập hãng Oriental Telephone Company. Công ty điện thoại đầu tiên trên thế giới.

Loài cá biển này có thể được tìm thấy ở khắp mọi nơi từ Nam Mỹ đến Úc và chúng tồn tại bằng cách ăn động vật giáp xác, cá, mực và bất kỳ thứ gì khác mà chúng có thể bắt được.

Chúng có thể sống tới 140 năm nhờ sống trong vùng nước biển băng giá làm chậm quá trình trao đổi chất dinh dưỡng của chúng.

Loài cá này là thành phần tiến hoá của loài cá oreosomatidae, tiếng Hy Lạp, có nghĩa là "mountain body - thân hình như quả núi".

Loài cá khác thường này có thể được tìm thấy ở vùng nước lạnh của các đại dương khác nhau trên toàn cầu – từ New Zealand đến Chile. Chúng được biết đến nhiều nhất với cá nhám đỏ, cá rô và cá rô biển sâu.

Loài cá này đang ở trong nguy cơ tuyệt chủng vì bị đánh bắt quá mức, và vì chúng mất nhiều thời gian để trưởng thành và chúng không thể bắt đầu sinh sản cho đến khi bước sang tuổi 20 hoặc thậm chí 30. Một số trong số chúng đã sống đến 149 tuổi.

Loại cá này có thể được tìm thấy ở Great Lakes và các hệ thống nước ngọt khác của Bắc Mỹ, và chúng được biết đến với chiều dài đáng kinh ngạc. Chúng có thể dài hơn 6 feet, và tuổi thọ của chúng cũng đáng kinh ngạc như kích thước của chúng.

Những con cá này có thể sống tới 152 năm, chúng nằm trong danh sách có nguy cơ bị tuyệt chủng, nhưng số lượng của chúng đã tăng lên trong những năm gần đây và đang phục hồi.

Giống như anh em họ nhà cá rockfish, loại cá này cũng sống rất lâu. Các trường hợp già nhất được ghi nhận là 157 tuổi, nhưng ước tính chúng có thể sống tới khoảng 175 năm. Những ước tính này dựa trên các vòng đồng tâm được tìm thấy trong xương tai của cá (tương tự như phương pháp định tuổi của cây), nhưng phương pháp này xem ra không đáng tin cậy cho lắm.

Rùa Galápagos đã giúp Charles Darwin nhận ra rằng động vật tiến hóa thông qua sự chọn lọc tự nhiên, nhưng đó không phải là điều duy nhất mà những con rùa khổng lồ nhưng hiền lành này được biết đến.

Trái ngược với hiểu biết thông thường là chúng không được đặt theo tên của những hòn đảo mà chúng sinh sống – vì "galápagos" có nghĩa là "con rùa" trong tiếng Tây Ban Nha cổ.

Những con rùa này tăng kích thước theo tuổi và con rùa già nhất của loài này, tên Harriet, được ước tính là hơn 170 tuổi khi nó qua đời ở Úc vào năm 2006. Nó được sinh ra trước năm 1836 và được chính Charles Darwin tìm thấy.

Một loài rùa sống lâu khác nằm cách quần đảo Galápagos vô số dặm, ở phía đối diện của thế giới. Quần đảo Seychelles ở Ấn Độ Dương là nơi trú ngụ của loài rùa Aldabra khổng lồ, được biết đến với bản tính thân thiện.

Loại rùa này có thể sống tới gần hai thế kỷ, và được biết đến bởi hai con tên là Adwaita và Jonathan. Con cái, Adwaita, được ước tính là đã hơn 200 tuổi khi nó chết vào ngày 22 tháng Ba năm 2006.

Nếu là người đam mê lặn dưới biển, bạn sẽ phát hiện ra rất nhiều loài cá và đời sống đại dương khi lặn ở Biển Đỏ (Red Sea), nhưng không có loài nào phổ biến như loài nhím biển này.

Trước kia người ta tin rằng nhím Biển Đỏ chỉ có thể sống đến 20 tuổi, nhưng cuối cùng chúng đã chứng minh rằng chúng ta đã sai. Các khoa học gia đã đi đến kết luận rằng chúng có thể sống lâu hơn nữa, và thậm chí có thể đạt đến số tuổi từ 150 đến 200 tuổi.

Danh sách này có một số loài cá rockfish khác nhau và đây là loài cuối cùng lọt vào danh sách - và cũng là loài sống lâu nhất mà con người biết đến.

Nếu bạn không phải là một chuyên gia, bạn rất dễ nhầm lẫn những con cá này với những người anh em họ của chúng – shortraker rockfish – nhưng màu da sẫm hơn là đặc điểm chính khiến cá mắt nhám khác biệt.

Cá voi xanh và cá voi vây có thể tồn tại trong thời gian dài đáng kinh ngạc, nhưng danh hiệu động vật có vú sống lâu nhất trên Trái đất vẫn thuộc về họ hàng nhỏ hơn nhiều của chúng - cá voi bowhead whales.

Ngoài việc có thể sống đến 211 tuổi, chúng còn được biết đến với chiếc miệng dài có thể dài tới 25 feet. Chúng sống ở vùng nước lạnh giá ở Bắc Cực và hộp sọ dày của chúng rất hữu ích để bất cứ khi nào chúng cần phá băng để ngoi lên mặt nước để thở.

Không giống như nhiều loài kỳ lạ trong danh sách này, cá Koi khá phổ biến, nhưng điều đó không làm cho khả năng tồn tại trong hai thế kỷ của chúng trở nên kém ấn tượng hơn.

Những con cá này chủ yếu được nuôi như động vật trang trí thuần túy và chúng thông thường đạt đến độ tuổi tối đa là 30 – nhưng không phải ở mọi nơi trên thế giới. Chúng được yêu thích ở Nhật Bản đến nỗi chúng thường sống đến 50 tuổi vì chúng được chăm sóc tốt hơn.

Theo các nhà khoa học tại Phòng thí nghiệm Khoa học Động vật tại Đại học Nữ giới Nagoya, một con cá koi tên là Hanko đã sống được tới 226 năm!

Giun ống Lamellibrachia sống ở vùng biển lạnh thấm sâu, một trong những môi trường khắc nghiệt nhất trên Trái đất. Thay vì sử dụng chuỗi thức ăn dựa trên quang hợp, chúng tự sản xuất thức ăn bằng cách dựa vào vi khuẩn sống trong ruột và cung cấp thức ăn thông qua quá trình được gọi là tổng hợp hóa học (chemosynthesis).

Loại giun ống này có thể đạt chiều dài hơn 3 mét (10 feet), nhưng tuổi thọ của chúng thậm chí còn ấn tượng hơn, vì chúng có thể tồn tại tới 250 năm.

Các nhà sinh học thích mô tả loài này là "hóa thạch sống - living fossils" vì nhiều lý do. Nhờ vòng đời độc đáo của chúng, cá mập Greenland hầu như không thay đổi trong hàng triệu năm, nhưng câu chuyện của chúng còn nhiều điều thú vị hơn thế.

Chúng thường không bắt đầu sinh sản trước khi đạt tới 150 tuổi và có thể sống tới 400 năm, nghĩa là chúng mất nhiều thời gian hơn để tiến hóa so với phần lớn các loài khác. Nếu chúng thực sự có thể tồn tại trong thời gian dài như vậy, con cá mập Greenland sống lâu đời nhất có thể đã được sinh ra từ đầu thế kỷ thứ 17.

Con quahog sống lâu đời nhất được phát hiện vào năm 2006 khi một nhà khoa học cố gắng dùng những con sò để tìm hiểu thêm về sự thay đổi của hệ sinh thái. Nó đã 507 tuổi, và họ đặt tên cho nó là Ming, theo tên của triều đại nhà Minh, đang cai trị Trung hoa vào thời điểm nó ra đời.

Thật ấn tượng khi biết rằng có những loại động vật có thể sống hàng thế kỷ, nhưng cũng có một loài khá phổ biến có thể sống hàng ngàn, hay hàng chục ngàn năm.

Đáng ngạc nhiên là chúng ta đang nói về một trong những sinh vật đa bào đơn giản nhất - bọt biển. Nhiều mẫu vật được các nhà khoa học kiểm tra và phát hiện ra là chúng đã có tuổi đời hàng ngàn năm, thậm chí lên tới 11,000 năm tuổi, và bọt biển già nhất được định tuổi là 15,000 năm.

Với chiều dài chưa đến nửa inch, hydras là một sinh vật rất nhỏ bé, nhưng bù lại, chúng có thể tái tạo tế bào hết lần này đến lần khác. Chúng không có dấu hiệu lão hóa, vì cơ thể chúng toàn là tế bào gốc, không bị ảnh hưởng bởi tuổi tác. Bởi lý do đó, các khoa học gia cho rằng chúng là loài bất tử.

Các nghiên cứu cho thấy khi thân thể của con hydras bị hư hại thì chúng lại tự mọc ra cái mới, ngay cả cái đầu cũng sẽ mọc cái mới.

Nếu bạn đã từng xem phim "The Curious Case of Benjamin Button", bạn sẽ biết nó sẽ như thế nào nếu con người có thể trẻ ngược lại với tuổi đời, nhưng có một loài động vật ngoài kia chứng minh ý tưởng này không phải là khoa học giả tưởng.

Đó là loài sứa bất tử, được đặt tên như vậy nhờ khả năng tự thoái hóa từ một sinh vật phức tạp đi ngược lại thành một tế bào mới được "thụ tinh", và rồi phát triển từ quả trứng đó thành một sinh vật trưởng thành hoàn toàn, và đời sống của chúng lại tiếp tục tuần hoàn như thế.

oOo

Trong danh sách sinh vật có tuổi thọ cao thì hầu hết là các loài ở dưới nước và nhiệt độ lạnh. Sinh vật trên đất liền thì có cả con người, có lẽ vì thế mà ngày xa xưa có những bộ lạc của dân ăn thịt người, thường là ăn thịt kẻ thù bị giết sau chiến tranh. Có lẽ họ cũng có quan niệm "ăn gì bổ nấy" nên cho rằng ăn thịt các chiến sĩ thù địch thì sẽ lấy được sự can đảm của kẻ địch, làm tăng lòng can đảm và sức chiến đấu của họ.

Ngày nay, con người với quan niệm "ăn gì bổ nấy" nhắm vào thuỷ sản vì đó là nguồn thực phẩm vô tận và biết đâu chừng sẽ giúp con người sống lâu hơn. Có lẽ vì thế mà những quốc gia có phương pháp ăn uống có nhiều thuỷ sản như Nhật và dân vùng Địa Trung Hải (Mediterranean) có tuổi thọ cao hơn dân thường ăn thịt gà, thịt heo, thịt bò, có lẽ bởi con bò, con heo, con gà không có tuổi thọ cao hay chăng?

Lâm Viên
(Đặc San Lâm Viên)

----------