Tác giả : Thanh Hà

Nguồn: RFI

Ngày đăng: 2024-04-05

Trong chưa đầy ba tuần lễ, điện Kremlin thay thế tư lệnh Hải Quân, bổ nhiệm người mới chỉ huy Hạm Đội Phương Bắc và Hạm Đội Biển Đen. Những thay đổi về nhân sự nói trên diễn ra vào lúc lực lượng hải quân Nga tại Biển Đen trong thế thủ từ mùa thu 2023, “ chịu nhiều tổn thất ” : 20 % tiềm lực của Nga trong vùng biển này đã bị tê liệt.

Ảnh bộ Quốc Phòng Nga công bố ngày 26/01/2022, gần một tháng trước chiến tranh Ukraina về một cuộc tập trận tại Biển Đen. AP

Phải chăng đây là dấu hiệu điện Kremlin “ hết kiên nhẫn ” trước những thất bại liên tiếp trên biển vào lúc Ukraina đang nới lỏng gọng kềm của Nga ở Biển Đen ?

Sau nhiều tuần lễ rộ lên tin đồn tư lệnh Hải Quân Nga Nikolai Yevmenov bị mất chức, hôm 19/03/2024 tổng thống Vladimir Putin cất nhắc đô đốc Aleksandr Moiseev, chỉ huy hạm đội phương Bắc vào chức vụ tư lệnh Hải Quân Nga, thay thế Nikolai Yevmenov, người giữ chức vụ này từ năm 2019.

Đến ngày 02/04/2024 bộ trưởng Quốc Phòng Sergei Shoigu bổ sung thêm danh sách nhân sự mới trong hàng ngũ lãnh đạo Hải Quân Nga. Chuẩn đô đốc Konstantin Kabantsov có trách nhiệm chỉ huy Hạm Đội Phương Bắc. Hạm Đội Biển Đen giờ đây được đặt dưới quyền chuẩn đô đốc Sergei Pinchuk, 53 tuổi sinh quán tại Sébastopol, Crimée.

Trong bối cảnh chiến tranh Ukraina giới quan sát quân sự phương Tây chú ý nhiều đến tân chỉ huy Hạm Đội Biển Đen. Sergei Pinchuk từng điều hành Hải đội Caspi, trước khi được điều về khu vực Biển Đen, đảm nhiệm hai vai trò tham mưu trưởng và phó tư lệnh thứ nhất của Hạm Đội Biển Đen. Giờ đây, người con của Sébastopol này chính thức lên thay thế tư lệnh Viktor Sokolov.

Chuẩn đô đốc Sokolov không xuất hiện trước công chúng từ tháng 9/2023 sau vụ tổng hành dinh của Hạm Đội Biển Đen Nga tại Sébastopol bị Ukraina oanh kích. Giữa tháng 2/2024 nhiều blogger của Nga theo dõi các hoạt động quân sự, đã loan báo Sokolov bị “ mất chức ”. Tình báo Ukraina thậm chí còn đưa tin chỉ huy Hạm Đội Biển Đen của Nga Vikto Sokolov và 33 sĩ quan đã “ thiệt mạng trong vụ oanh kích nhắm vào tổng hành dinh ở Sébastopol hôm 22/09/2023 ”. Cũng từ sau vụ tấn công nói trên, nhiều chiếm hạm của Nga đã phải rời cảng Sébastopol và được đưa về căn cứ Novorossiyk, nơi được cho là “ an toàn hơn ”.

Khác hẳn với các lực lượng trên bộ, Hải Quân Nga gặp khó khăn trên biển. Tháng 4/2022 tàu chiến lớn nhất, mạnh nhất của Hạm Đội Biển Đen, tuần dương hạm Moskova bị trúng tên lửa và nhấn chìm trong lúc trên tàu có gần 500 thủy thủ. Bộ Quốc Phòng Nga khẳng định toàn bộ các thuyền viên được đưa vào bờ an toàn. Thông tin từ phía Kiev nói đến nhiều tổn thất nhân mạng nghiêm trọng trong đó có chỉ huy soái hạm Moskova.

Gần hai năm sau con tàu Moskova xấu số, đầu tháng 3/2024 Hải Quân Nga lại phải chịu một tổn thất nặng nề : tàu tuần duyên thuộc đời mới nhất của Nga, Sergei Kotov bị trúng drone biển của Ukraina ở ngay khu vực eo biển Kertch giữa bán đảo Crimée với nước Nga. Vụ tấn công này do “ tình báo quân sự GUR và Hải Quân Ukraina cùng tiến hành ”. “ Một vố đau đối với Nga ” như giới quan sát ghi nhận bởi chiếc tàu Kotov mới bắt đầu hoạt động từ 2021.

Cuối tháng 3 vừa qua, Ukraina một lần nữa lại phô trương thành tích nhắm tới hai tàu đổ bộ cỡ lớn của Nga trong đêm 24 rạng sáng ngày 25/03/2024 và mục tiêu lần này là tàu Yamal và Azov.

Theo các nguồn tin thông thạo, như thường lệ Ukraina dùng drone tự sát, có mang theo chất nổ để tấn công các tàu chiến của đối phương vào ban đêm. Drone biển là những “ công cụ tấn công ít tốn kém nhưng rất lợi hại và có hiệu quả ”.

Đầu tháng 2 vừa qua, Kiev thẩm định là “ hơn 1/3 các tàu chiến của Nga ở Biển Đen bị hư hại ” và nhờ đó Ukraina đã “ mở lại được các hành lang xuất khẩu ngũ cốc ”. Giới bình luận quân sự tại Matxcơva dường như không mấy vội vã “ bác bỏ điều này ”.

Nguyên đô đốc Pascal Ausseur của Hải Quân Pháp trả lời tuần báo L’Express lưu ý : không nhiều phương tiện nhưng Ukraina đã “ biến Biển Đen thành một khu cực kỳ nguy hiểm đối với các lực lượng của Nga ”.

Trong cuộc đọ sức bất cân xứng này lá chủ bài của Kiev là “ drone biển với khả năng hoạt động xa bờ hàng trăm cây số ”. Với những công cụ thô sơ và “ rẻ tiền ” đó, Ukraina đã “ lôi kéo Nga vào thế phải rà soát lại chiến lược ” hải quân.

Theo điều tra của nhật báo Pháp Le Figaro (06/03/2024) sau hai năm đưa quân xâm chiếm Ukraina “ 20 % tàu chiến của Nga ở Biển Đen đã bị hư hại hoặc phá hủy ” và thành công đó có được nhờ chiến thuật “ chiến tranh du kích biển của Ukraina ”. Tác giả cuộc điều tra chỉ ra rằng trong số 6 tàu ngầm của Nga trong vùng biển này, 1 chiếc đã bị hư hại. Soái hạm duy nhất là chiếc Moskova thì đã vùi mình dưới lòng biển ; 2 trong số 16 tàu hộ tống bị vô hiệu hóa ; Hạm đội Biển Đen chỉ còn có thể trông cậy vào 3 trong số 4 tàu tuần tra sau khi chiếc Kotov bị khai tử. Nhìn đến số lượng tàu đổ bộ thì ba chiếc bị phá hủy, hai bị hư hại và trong hai năm vừa qua Nga cũng đã để mất một chiếc tàu dò mìn. Tổng cộng 11 trên tổng số 51 tàu chiến đủ loại của Hải Quân Nga trong vùng biển này đã bị tấn công.

Song như cây bút của tạp chí quân sự DSI (Défense&Sécurité Internationale), Benjamin Gravisse ghi nhận, hỏa lực của Hải Quân Nga trong vùng Biển Đen gần như không bị suy xuyển gì nhiều. Trong số các chiến hạm có trang bị tên lửa hành trình Kalibr – với khả năng bắn trúng mục tiêu cách xa đến hơn 2.000 cây số trong đất liền, chỉ có 2 chiếc bị hư hại. Điều đó cũng có nghĩa là “ những thành công đáng ghi nhận của Kiev trên biển không tác hại đến khả năng của Nga sử dụng tên lửa hành trình nhắm vào Ukraina ”.

“Tàu của Nga tuy không tiến được vào gần bờ của đối phương nhưng vẫn có thể bắn trúng mục tiêu từ vị trí ở phía nam Biển Đen ”. Vả lại “ Nga không lệ thuộc vào đội tàu khi cần bắn tên lửa vào Ukraina ”.

Igor Delanoe, phó giám đốc Đài Quan Sát Pháp -Nga tại Matxcơva trong một nghiên cứu gần đây đánh giá : “ Chỉ có chừng 12,5 % tên lửa Kalibr của Nga nhắm vào Ukraina là được phóng đi từ các tàu chiến trong vùng Biển Đen trong giai đoạn từ 01/01-31/03/2023 ” Nói cách khác, dù 20 % lực lượng hải chiến của Nga trong vùng biển này bị tê liệt nhưng Ukraina vẫn là nạn nhân của tên lửa Kilibr.

Điểm khiến Ukraina có thể an tâm là 5 trên tổng số 9 tàu đổ bộ của Nga trong vùng biển này bị vô hiệu hóa, tạm thời xua tan mối đe dọa lính Nga tràn vào bờ của Ukraina. Đây từng là kịch bản Kiev muốn tránh được bằng mọi giá vào những ngày đầu cuộc chiến.

----------