Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu trong buổi lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng ở Quảng trường Đỏ, thủ đô Moskva, hôm 9/5. Ảnh: AFP

Đây là bài phát biểu lần thứ 21 của Putin trong lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng, kể từ khi ông nhậm chức nhiệm kỳ đầu tiên năm 2000. Trừ 4 năm đảm nhận vị trí thủ tướng, ông Putin đã là nguyên thủ Nga trong suốt thời gian đó đến nay và vừa bắt đầu nhiệm kỳ thứ 5 hôm 7/5.

Trong những diễn văn Ngày Chiến thắng trước đây, ông Putin thường phát đi thông điệp đoàn kết đất nước dựa trên lịch sử hào hùng của Cuộc chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại đánh bại phát xít Đức. Trong hàng chục năm, ông luôn nhấn mạnh quyền bất khả xâm phạm của Nga, khẳng định điều này có được là nhờ tinh thần đoàn kết dân tộc.

Dù vậy, sau gần 1/4 thế kỷ kể từ bài phát biểu Ngày Chiến thắng đầu tiên, thông điệp của Tổng thống Putin đã có những thay đổi đáng chú ý, ngôn ngữ ngày càng trở nên cứng rắn hơn khi mối quan hệ với phương Tây xấu đi. Phân tích nội dung các bài phát biểu Ngày Chiến thắng từ năm 2000 cho thấy ông chỉ bắt đầu đề cập đến "phương Tây" vào năm 2022 và sử dụng nó từ đó đến nay.

"Chủ nghĩa phục thù, nhạo báng lịch sử, mong muốn biện minh cho những kẻ theo Đức Quốc xã hiện tại là một phần trong chính sách chung của giới tinh hoa phương Tây nhằm kích động ngày càng nhiều xung đột khu vực", ông nói trong bài phát biểu năm nay, bắt đầu lễ duyệt binh thứ ba kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra.

Chủ nghĩa phát xít, từng được nhắc đến như một yếu tố lịch sử trong các bài phát biểu trước đây của Tổng thống Putin, giờ đây xuất hiện nhiều hơn khi ông đề cập đến các sự kiện hiện tại, đặc biệt là chiến sự Ukraine.

"Chúng ta sẽ không để bất cứ ai đe dọa. Các lực lượng chiến lược của chúng ta luôn trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu", ông nói, lặp lại những tuyên bố hồi đầu tuần, khi ra lệnh cho quân đội tiến hành diễn tập hạt nhân chiến thuật để "đáp trả phương Tây".

Trong ít nhất một bài phát biểu trước đây, Tổng thống Putin đã ca ngợi những nỗ lực chung của Liên Xô và phương Tây trong việc đánh bại Đức Quốc xã.

"Chúng ta chưa bao giờ phân biệt giữa thắng lợi của chúng ta và của những người khác", ông phát biểu tại Quảng trường Đỏ vào năm 2005, khi tổng thống George W. Bush và phu nhân Laura ngồi sau lãnh đạo Điện Kremlin trong lễ kỷ niệm 60 năm Ngày Chiến thắng. "Chúng ta sẽ luôn ghi nhớ sự giúp đỡ của các đồng minh: Mỹ, Anh, Pháp, các quốc gia khác trong liên minh chống Hitler, những người chống phát xít Đức và Italy".

Trong những năm tiếp theo, các quan chức nước ngoài được mời tham dự cuộc duyệt binh còn có cựu tổng thống Mỹ Barack Obama và một số lãnh đạo châu Âu. Nhưng gần như tất cả các lãnh đạo phương Tây đã tẩy chay cuộc duyệt binh Ngày Chiến thắng của Nga kể từ năm 2015, một năm sau khi nước này sáp nhập bán đảo Crimea vào lãnh thổ.

Hôm 9/5, Tổng thống Putin đã cáo buộc phương Tây bóp méo sự thật về vai trò của Liên Xô trong Thế chiến II. "Ba năm dài và khó khăn đầu tiên của Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, Liên Xô và tất cả các nước cộng hòa thuộc Liên Xô đã chiến đấu gần như một chọi một với Đức Quốc xã", ông tuyên bố.

Tổng thống Putin cũng tỏ ra ít chú ý hơn đến thông điệp hòa bình trong các bài phát biểu Ngày Chiến thắng và không đề cập đến nó liên tiếp hai năm qua.

Trong bài phát biểu đầu tiên, ông đã sử dụng từ "hòa bình" năm lần. Năm 2017, Putin nói về việc Nga sẵn sàng hợp tác với cộng đồng thế giới để "đấu tranh chống khủng bố, chủ nghĩa cực đoan, chủ nghĩa phát xít mới và các mối đe dọa khác" cũng như mang lại "hòa bình trên hành tinh cho thế hệ tương lai".

Năm 2020, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc "có thể bảo vệ các giá trị hòa bình, chủ nghĩa nhân văn và công lý".

Sau khi chiến sự bùng nổ, ông chủ Điện Kremlin đã tuyên bố các lãnh đạo Ukraine là những người theo chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa phát xít mới. Ông cho rằng đây là thế lực mà Moskva phải ngăn chặn để "chặn đứng một cuộc diệt chủng chống lại người Nga và các công dân nói tiếng Nga tại Ukraine". Kiev bác bỏ cáo buộc này.